در زمان بروز حادثه، دلایلی همچون خاموشی، وجود دود حاصل از حریق، مسدود‌‌شدن راه‌های اصلی، نا‌‌آشنا بودن افراد به ساختمان، اضطراب به وجود آمده در اشخاص و غیره خروج افراد از ساختمان را با مشکل مواجه می کند. بنابراین می‌بایست راهکارهایی از قبل، در ساختمان پیش‌بینی نمود تا افراد در زمان بروز حادثه بتوانند با حفظ آرامش و در شرایط ایمن ساختمان را ترک نمایند. از این رو، می‌توان به استفاده از سیستم چراغ‌های اضطراری به عنوان راهکاری برای خروج ایمن افراد از ساختمان اشاره نمود.
هدف سیستم های روشنایی اضطراری، حصول اطمینان از تامین روشنایی مورد نیاز به طور خودکار در زمان قطع برق، برای ایجاد شرایط بصری مناسب به منظور حرکت ایمن افراد و شناسایی مسیر خروج یا مکان ویژه‌ای که تجهیزات ایمنی در آن قرار داد، است.
در اکثر ساختمان‌ها ترکیبی از انواع چراغ‌های روشنایی مورد نیاز است. با شناسایی مکان‌های پرخطر و تامین میزان روشنایی لازم برای مشاهده اشیاء و اشخاص با استفاده از چراغ‌های اضطراری و علائمی که مسیر خروج را نشان می‌دهد، می توان اضطراب و سردرگمی در مواقع اضطرار را کاهش داد. مازی‌نور با در نظر گرفتن تمامی جوانب برای طراحی و استفاده از سیستم روشنایی اضطراری، محصولات متنوعی را روانه بازار نموده است.
سیستم روشنایی اضطراری آماده به کار
هرگاه نیاز به روشن بودن مداوم سیستم روشنایی برای ادامه فعالیت باشد از سیستم آماده به کار استفاده خواهد شد .در این سیستم روشنایی و در شرایط نرمال، از برق شهر و در شرایط اضطراری به هنگام قطع برق بسته به نوع سیستم روشنایی، از باتری چراغ‌ها، سیستم باتری مرکزی، ژنراتور اضطراری و یا سیستم UPS استفاده می‌شود. در صورتی که لازم باشد این سیستم به عنوان سیستم روشنایی فرار هم استفاده شود، باید بر اساس این سیستم، طراحی و اجرا شود.
- روشنایی اضطراری فرار
در تعریف مفهوم روشنایی اضطراری فرار موارد زیر مطرح می‌شوند که هر کدام به تفکیک بررسی خواهند شد:
- روشنايي اضطراری مسير فرار (Escape Route)
بخشی از سیستم روشنایی اضطراری فرار است که برای شناسایی مسیرهای فرار و مکان تجهیزات ایمنی در شرایط اضطراری طراحی شده است.
- روشنایی اضطراری مناطق بزرگ (Open Area)
بخشی از سیستم روشنایی اضطراری فرار است که جهت به حداقل رساندن وحشت و اطمینان از وجود روشنایی کافی برای دسترسی ساکنان یک ساختمان به مکانی که می تواند مسیر فرار باشد ارائه می‌شود.
- روشنایی اضطراری مناطق پرخطر (High Risk Area)
بخشی از سیستم روشنایی اضطراری فرار است که روشنایی مورد نیاز را برای ایمنی افراد در یک موقعیت خطرناک فراهم می‌کند.
تنوع کلی چراغ‌های اضطراری
چراغ‌های اضطراری در یک دسته بندی کلی به دو دسته Maintained و NON-Maintained تقسیم می‌شوند. تنوع چراغ اضطراری مازی‌نور توانسته است تا حد زیادی نیاز بازار را به تامین روشنایی اضطراری تامین کند.
چراغ اضطراری Maintained
اين چراغ به گونه‌اي طراحي شده است که هم در زمان وصل برق و هم در زمان قطع برق روشن مي‌ماند. لذا از اين چراغ هم براي روشنايي عمومي در هنگام وصل برق شهر و هم براي روشنايي در حالت اضطراري و قطع برق استفاده مي‌شود. در اين مدل از چراغ اضطراري در زمان قطع برق، نور خروجي و توان مصرفي چراغ نسبت به حالت عادي کاهش مي‌يابد.
چراغ اضطراری NON-Maintained
اين چراغ به گونه‌اي طراحي شده است که در زمان وصل برق خاموش است و فقط در زمان قطع برق روشن مي‌شود. لذا از اين چراغ فقط براي روشنايي در حالت اضطراري و به هنگام قطع برق استفاده مي‌شود.
مسیر فرار (Escape Route)
مسیری که برای فرار، خروج و رسیدن به محل ایمن در مواقع ضروری تعیین می‌شود. در مسیرهای خروج با عرض 2 متر، در امتداد خط مرکزی حداقل 1 لوکس و در باند مرکزی آن به عرض 1 متر، حداقل 0.5 لوکس روشنایی مورد نیاز است. همچنین نسبت 40:1 برای حداقل به حداکثر شدت روشنایی در این مکان می‌بایست رعایت شود. برای مکان‌های با عرض بیش از 2 متر، می‌توان آن را به بخش‌های با عرض 2 متری تقسیم نمود و یا آن را یک اتاق بزرگ در نظر گرفت.
اتاق‌های بزرگ (Open Area)
به مکانی با مساحت بیش از 60 متر مربع مانند دفاتر بزرگ، اتاق‌های مونتاژ و یا مکان‌های عمومی، اتاق‌های بزرگ گفته می‌شود. برای این چنین مکانی، حداقل 0.5 لوکس روشنایی مورد نیاز است. همچنین نسبت 40:1 برای حداقل به حداکثر شدت روشنایی می‌بایست رعایت شود. اگر حداقل روشنایی را 1 لوکس در نظر بگیریم، حداکثر روشنایی نباید از 40 لوکس تجاوز کند. در هنگام محاسبات روشنایی برای اتاق‌های بزرگ، می‌توان از فضایی به فاصله 0.5 متر از دیوار اتاق چشم‌پوشی کرد.
روشنایی اضطراری مناطق پرخطر (High Risk Area)
به مکان قرارگیری ماشین‌آلات و یا اتاق کنترل که نیاز به سطح بیشتری از روشنایی دارد منطقه پرخطر گفته می‌شود. در شرایط اضطراری، شدت روشنایی در منطقه پرخطر باید 10 درصد شدت روشنایی در حالت غیر اضطراری باشد. ضمن اینکه میزان روشنایی نباید از 15 لوکس کمتر باشد و روشنایی حالت اضطراری باید کمتر از 0.5 ثانیه برقرار گردد.
چراغ‌های روشنایی اضطراری می‌بایست مطابق استاندارد در مکان‌های زیر جانمایی گردند:
- کلیه مسیرهای منتهی به راه‌های خروج در محل‌های تغییر ارتفاع
- تقاطع‌ها و راه‌پله‌ها
- تجهیزات اعلام و اطفاء حریق
- نقشه ساختمان
- مسیرهای خروج و راه‌پله‌های فرار
- اتاق‌های کنترل و مکان‌هایی با کارهای پرخطر
- راهروهای طولانی
- محل خروج اضطراری
- اتاق‌های کنفرانس
- محیط‌های فاقد پنجره
لازم به ذكر است، در راه‌پله‌های اضطراری، می‌بایست روشنایی اضطراری (روشنایی ایمنی) در داخل محوطه پلکان و حداقل یک چراغ سفید در پاگرد هر طبقه نصب گردد. همچنین سرتاسر مسیر خروج تا رسیدن به محل ورود به منطقه ایمن باید روشن باشد. ضمن اینکه چراغ اضطراری باید در نزدیک‌ترین محل به تقاطع راهروها و یا هر جایی در مسیر که افراد ناچار به تغییر جهت حرکت هستند نصب گردد. هر پله باید مستقیما نور را از چراغ اضطراری نصب شده دریافت کند، به طوری که حداقل روشنایی در هر یک از پله ها 1 لوکس باشد. پاگردها نیز باید مستقیما نور را از چراغ اضطراری دریافت نماید. برای دریافت اطلاعات بیشتر، می توانید بروشور ویژه سیستم روشنایی اضطراری را مطالعه نمایید.
